Παρουσίαση

Όταν το ερωτικό επιστολογραφικό μυθιστόρημα Οι Επικίνδυνες σχέσεις (1732) είχε ήδη θεωρηθεί ένα έλασσον αριστούργημα και σχεδόν παράνομο, ο Choderlos de Laclos (1741-1803) έλεγε : " Θέλησα να δημιουργήσω ένα έργο που θα έχει έναν απόηχο πάνω στη γη όταν εγώ δεν θα υπάρχω ".
Ο Laclos είναι ένας καταδότης των ονείρων. Αποκάλυψε τα όνειρα της εποχής του, δίνοντάς τους ζωή, εισάγοντάς τα στον ευρύ χώρο των συλλογικών ονείρων, στον χώρο όπου τα προνομιούχα πρόσωπα, που έστω και για μία στιγμή μπόρεσαν να κατευθύνουν την μοίρα τους, δίδουν τροφή στα όνειρα των κοινών θνητών.
Στις Επικίνδυνες σχέσεις το ύφος έχει μιαν εξέχουσα σπουδαιότητα. Τα πρόσωπα του Laclos αναπνέουν από το ύφος τους, ταυτίζονται με το ύφος τους.
Η πρωτοτυπία του συνίσταται στο μέσον του καταναγκασμού : δεν είναι πια η ισχύς αλλά η πειθώ. Το ψεύδος είναι το λεπτότερο μέσον καταναγκασμού : η δράση πάνω σ' ένα μέρος του πνεύματος κάποιου προσώπου. Και ο αναγνώστης, εφόσον κατέχει το μυστικό, συναισθάνεται εντονότερα τον καταναγκασμό. […] Τα δύο σημαίνοντα πρόσωπα των Επικίνδυνων σχέσεων δημιουργούν μία μυθολογία της θέλησης και η αδιάλειπτη ανάμειξη της θέλησης και του ερωτισμού είναι το ισχυρότερο μέσος της δράσης των. Το ερωτικότερο πρόσωπο του βιβλίου, η Μαρκησία ντε Μερτέιγ, έχει και την ισχυρότερη θέληση. Είναι μάλιστα το πρόσωπο με την ισχυρότερη θέληση της γαλλικής λογοτεχνίας. […] Η μυθιστορηματική δύναμη των ηρώων πηγάζει από το γεγονός ότι η αντίληψή τους περί της ζωής λειτουργεί κυριολεκτικά σαν ένα πάθος : το προσωπικό πάθος τους, ακατανίκητο, αναφαίρετο, και πάντοτε συνδεδεμένο με ένα κοινό πάθος (φιλοδοξία, σεξουαλική επιθυμία) που κατευθύνεται και θεμελιώνεται ως αξία ".

Οι Επικίνδυνες σχέσεις του Pierre Choderlos de Laclos πρωτοεκδόθηκαν στο Παρίσι το 1782. Η κοινωνία αντιμετώπισε το γεγονός ως σκάνδαλο. Η πρώτη έκδοση εξαντλήθηκε σε μερικές μέρες καθώς και επόμενες εκδόσεις. Ένα αντίτυπο, χωρίς τίτλο στο εξώφυλλο, βρέθηκε αργότερα στα προσωπικά υπάρχοντα της Μαρίας Αντουανέττας. Η κυκλοφορία τους επιτράπηκε επί Λουδοβίκου ΙΣΤ' και των διαφόρων επαναστατικών κυβερνήσεων που ακολούθησαν. Απαγορεύτηκε μόνο με την κατηγορία του " επικίνδυνου " το 1825, επί κυβερνήσεως του Καρόλου Ι', μαζί με τα έργα του Βολταίρου, του Ρουσώ, του Μοντεσκιέ και του Μπωμαρσαί.
Η απαγόρευση ίσχυσε ουσιαστικά σ' όλον τον 19ο αιώνα. Δεν είναι παράξενο που μόνο ο Baudelaire, ο " καταραμένος ποιητής ", το υποστήριξε, αν και δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει τη μελέτη του για το βιβλίο. Οι Επικίνδυνες σχέσεις χαρακτηρίστηκαν ως " έργο εξοργιστικής ανηθικότητας ", " βιβλίο άξιο θαυμασμού και κατάρας ", ο συγγραφέας τους θεωρήθηκε ότι " επειδή σκιαγραφούσε τέρατα, έπρεπε να είναι τέρας ο ίδιος ". Στον αιώνα μας το βιβλίο απέκτησε μεγάλη κριτική εκτίμηση και δημοτικότητα, αν και η ιδέα του " κινδύνου " και του σκανδάλου παρέμεινε. Τα τελευταία χρόνια γυρίστηκαν ταινίες - του Roger Vadim το 1959, του Stephen Frears και του Milos Forman το 1988-1989, ενώ ο Ανατολικογερμανός συγγραφέας Heiner Muller έγραψε το Κουαρτέτο, θεατρικό έργο με βάση τις Επικίνδυνες σχέσεις.

Το βιβλίο αυτό, αν καίει, δεν μπορεί να καίει παρά με τον τρόπο που καίει ο πάγος.
Charles Baudelaire