|
Παρουσίαση
Το βιβλίο αυτό του Harold Bloom (-1930) πρωτοκυκλοφόρησε το
1973. Ο Bloom, με τον Derrida, τον De Man, τον J. Hillis-Miller
και τους κριτικούς του Yale, έχει συμμετάσχει ενεργητικά στη θεωρία
του αποδομητισμού (deconstruction). Η ελληνική έκδοση συνοδεύεται
από μία εκτενή κριτική του Paul de Man.
"Ο Μπλουμ δεν θέλησε απλώς να προτείνει μια ερμηνεία του
ποιητικού φαινομένου αλλά να οργανώσει ένα ερμηνευτικό σύστημα
που η καθολικότητά του να διαθέτει την εγκυρότητα και την αυτοτέλεια
ενός θρησκευτικού ποιήματος ή (που είναι το ίδιο πράγμα) μιας
θρησκευτικής αίρεσης. Συνδύασε λοιπόν εύστοχα ανόμοιες θεωρητικές
προσεγγίσεις και συγχρόνισε με αξιοθαύμαστη μαεστρία σκοτεινές
κοσμολογίες και αντίθετες μεθοδολογίες, με απώτερο στόχο την ανάδυση
μιας "πρακτικής κριτικής" που να διαθέτει τη γοητεία
του μοναδικού και τη δύναμη του διαφορετικού." (από την Εισαγωγή
του Δ. Δημηρούλη).
"Ο Μπλουμ αψήφησε τις ορθοδοξίες που κυριαρχούν σε αυτό το
χώρο κι έδειξε ότι προτιμά να ακολουθεί τον δικό του δρόμο. Το
ίδιο το σχήμα των πραγμάτων, που βασίζονται σε όρους όπως αιτία,
αποτέλεσμα, κέντρο και νόημα, τίθεται υπό ερώτηση. Βάζοντας ένα
τέτοιο ερώτημα το βιβλίο του Μπλουμ ίσως είναι πολύ πιο ανατρεπτικό,
σε σχέση με την παράδοση, απ' ό,τι ισχυρίζεται. […] Το νήμα αυτού
του στοχασμού οδήγησε τον Μπλουμ βαθιά μέσα στον δικό του λαβύρινθο.
Πιθανώς να αποδειχθεί ότι ο Χάρολντ Μπλουμ υπήρξε, στην κατανόηση
των σχημάτων της παρανάγνωσης, καθώς και στην κατανόηση του ρομαντισμού,
πιο μπροστά από τον καθένα μας." (Paul De Man)
|
Απόσπασμα
Το μικρό αυτό βιβλίο προσφέρει μια θεωρία της ποίησης μέσα
από την περιγραφή της ποιητικής επίδρασης ή της ιστορίας των ενδοποιητικών
σχέσεων. Ένας από τους στόχους αυτής της θεωρίας είναι διορθωτικός:
να απεξιδανικεύσει τις κρατούσες εκδοχές για το πώς ένας ποιητής
συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός άλλου. Ένας ακόμη στόχος, διορθωτικός
κι αυτός, είναι να προσπαθήσει να προσφέρει μια ποιητική που θα
προωθήσει μια πιο επαρκή πρακτική κριτική. […]
Η πάλη ανάμεσα σε δυνατούς και ισοδύναμους αντιπάλους, ο πατέρας
και ο γιος ως μεγάλοι αντίμαχοι, ο Λάιος και ο Οιδίπους στο σταυροδρόμι·
αυτό μόνο είναι το αντικείμενό μου εδώ.
Ο ποιητής δεν μπορεί να μυήσει τον εαυτό του σ' ένα καινούργιο
χάος· αναγκάζεται να αποδεχτεί την έλλειψη προτεραιότητας στη
δημιουργία, που σημαίνει ότι πρέπει επίσης να αποδεχτεί την αποτυχία
στη μαντική σαν τον πρώτο από πολλούς, μικρούς θανάτους που προοιωνίζονται
τον τελικό και καθολικό αφανισμό. Ο λόγος του δεν είναι μόνο δικός
του, και η Μούσα του πήγε με πολλούς πριν απ' αυτόν. Ήρθε αργά
στην ιστορία. […]
Γιατί η επίδραση, που θα μπορούσε να είναι κάτι υγιές, εμφανίζεται
γενικά, σε σχέση με τους ισχυρούς ποιητές, ως αγωνία; Οι ισχυροί
ποιητές, ως ποιητές, κερδίζουν ή χάνουν στο πάλεμά τους με τα
φαντάσματα των πατέρων της; […]
Κάθε ποίημα είναι παρερμηνεία ενός πατρικού ποιήματος. Ένα
ποίημα δεν είναι υπέρβαση της αγωνίας αλλά αυτή η ίδια η αγωνία.
Των ποιητών οι παρερμηνείες (ή ποιήματα) είναι πιο δραστικές από
των κριτικών τις παρερμηνείες (ή κριτική), αλλά αυτή είναι μια
διαφορά βαθμού και όχι (καθόλου) είδους. Δεν υπάρχουν ερμηνείες
παρά μόνο παρερμηνείες, και επομένως όλη η κριτική είναι πεζή
ποίηση. - Η ποίηση είναι αγωνία της επίδρασης, είναι παρατύπωση,
είναι μια πειθαρχημένη διαστροφή. Η ποίηση είναι παρανόηση, παρερμηνεία,
ανισογαμία. - Η ποίηση (ρομάντζο) είναι Οικογενειακό Ρομάντζο.
Η ποίηση είναι μαγεία της αιμομιξίας, πειθαρχημένη από την αντίσταση
σ' αυτή τη μαγεία. - Η επίδραση είναι Επιρροή (Influenza) - μια
αστρική αρρώστια.- Εάν η επίδραση ήταν υγεία, ποιος θα μπορούσε
να γράψει ποιήματα; Η υγεία είναι στάσις. - Η σχιζοφρένεια είναι
κακή ποίηση, γιατί ο σχιζοφρενής έχει χάσει τη δύναμη για διεστραμμένη,
σκόπιμη παρατύπωση. Ένα ποίημα είναι η μελαγχολία ενός ποιητή
για την έλλειψη προτεραιότητας. Η αποτυχία να γεννήσει τον εαυτό
του δεν είναι αιτία του ποιήματος, γιατί τα ποιήματα αναδύονται
από την αυταπάτη της ελευθερίας, από την αίσθηση ότι η προτεραιότητα
είναι δυνατή. […]
|