ΑΝΩΝΥΜΟΣ - Ο ΑΡΝΤΕΝ ΑΠΟ ΤΟ ΦΕΒΕΡΣΑΜ

Παρουσίαση

Ο Άρντεν από το Φεβερσάμ, 1592, είναι ένα από τα παλαιότερα σωζόμενα έργα της αστικής τραγωδίας [domestic tragedy]. Με το είδος αυτό ασχολήθηκαν πολλοί μεγάλοι δραματικοί ποιητές της ελισαβετιανής και της ιακωβιανής περιόδου. Με τον "ανώνυμο" Άρντεν αρχίζει η μεγάλη διαδρομή που βρίσκει κατά τον 18ο αιώνα τον θεωρητικό απολογητή της στο πρόσωπο του Lessing και κορυφώνεται αργότερα στο έργο του Ibsen.
Το έργο αποδόθηκε κατά καιρούς στον Σαίξπηρ, στον Christopher Marlowe και κυρίως, ώς πρόσφατα, στον Thomas Kyd, τον ποιητή της Ισπανικής τραγωδίας, έναν συγγραφέα που το έργο του μοιάζει να το σφραγίζει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο η μυρουδιά του αίματος. Ωστόσο, οι αμφιβολίες για την ταυτότητα του ποιητή εξακολουθούν να αιωρούνται.
Από τη θεατρική του αφάνεια το ανέσυρε μάλλον οριστικά ο Artaud, όταν το συμπεριέλαβε στο ρεπερτόριο του Θεάτρου της Σκληρότητας, θεωρώντάς το "ό,τι ακριβώς χρειάζεται για τα ταραγμένα πενύματα της εποχής μας".
Το έργο βασίζεται σ' ένα πραγματικό γεγονός, τον φόνον του Άρντεν το 1548, που συγκλόνισε την Αγγλία της εποχής, και στον οποίο ο Holinshed, ο κορυφαίος χρονικογράφος της Αγγλίας, αφιερώνει, στην πρώτη έκδοση του Χρονικού του το 1577 (από όπου ο Σαίξπηρ άντλησε πάμπολλα θέματα των έργων του), πέντε ολόκληρες σελίδες.
Βασικός σκηνογραφικός χώρος του έργου είναι το σπίτι ενός άρχοντα που πλούτισε με το εμπόριο και παντρεύτηκε μια γυναίκα από ανώτερη κοινωνική τάξη και περήφανη για την καταγωγή της. Στόχος του συγγραφέα είναι να απεικονίσει ανθρώπινα πάθη, και η καινοφανής για την εποχή του ρεαλιστική περιγραφή του περίγυρού τους τον βοηθάει να τις κάνει οικείες, δηλαδή ακόμα πιο ανατριχιαστικές, τις ανοίκειες πράξεις των ηρώων.
Ο συγγραφέας δεν ηθικολογεί, καταγράφει. "Εκτός από τον Άρντεν και την Ισπανική τραγωδία, σπάνια βρίσκει κανείς έργο πριν από το Ρωμαίος και Ιουλιέττα όπου τον συγγραφέα τον ενδιαφέρι περισσότερο η πολυπλοκότητα της ζωής παρά η ευκολοαπόδειχτη άποψη πως είναι κακό να είσαι κακός".
Ο Άρντεν από το Φέβερσαμ "επιβεβαιώνει κάτι που το αρνείται ολόκληρο το ελισαβετιανό δράμα: πως είναι πολύ δύσκολη υπόθεση να διαπράξεις έγκλημα". Πράγματι, πρόκειται για ένα θρίλερ που θα προκαλούσε ρίγη συγκίνησης ακόμα και σ' έναν μάστορα του είδους σαν τον Άλφρεντ Χίτσκοκ, κυρίως επειδή οι δόσεις σασπένς, χιούμορ και δράματος συνδυάζονται με τρόπο που ξεπερνά τα στενά όρια του είδους.

Για τους θεατρικούς ποιητές της εποχής της Ελισάβετ της 1ης "όλος ο κόσμος είναι θέατρο", και αναλαμβάνουν να το αποδείξουν έμπρακτα. Η μικρή ελισαβετιανή σκηνή χωρά ένα ολόκληρο σύμπαν που οι κραυγές του, τα πάθη του, η αχρειότητά του, το μεγαλείο του, η εγκληματικότητά του, το γέλιο του, η τρυφερότητά του και η ιδιόμορφη ποίησή του αντιμετωπίζονται κατάματα και φτάνουν ώς εμάς με ελάχιστες φθορές, γιατί εκφράζουν με μοναδικά καίριο τρόπο τη δυσανεξία του ανθρώπου χωρίς αυτή τη στενάχωρη σκηνή που είναι ο κόσμος. Οι ποιητές του ελισαβετιανού δράματος ανακαλύπτουν το θέατρο μαζί με τη ζωή, και φτάνουν να τα ταυτίσουν, δοκιμάζοντας τα πάντα στο σανίδι, με τόση βουλιμία και ευφορία, με τρόπο τόσο ανοικονόμητο και άτσαλο, που σήμερα, αναζητώντας κάποιο κοινό μέτρο, κάποια κοινή συνισταμένη, δεν μπορούμε να σκεφτούμε παρά μια έννοια που δεν είναι τόσο εξωθεατρική, όσο φαίνεται σε πρώτη ματιά: τη φρίκη. Όλα τα είδη του ελισαβετιανού δράματος μοιάζει να αντιμετωπίζουν και να καταγράφουν τη φρίκη που αντικρίζουν οι δημιουργοί τους καθώς παρατηρούν τον κόσμο γύρω τους. Γι' αυτό και η μορφή για "ρεαλισμό" ακούγεται σχεδόν μικρόψυχη.

Η έκδοση συνοδεύεται από εκτενή εισαγωγή του μεταφραστή και, ως επίμετρο, ολόκληρο το απόσπασμα του Χρονικού του Holinshed.