ΚΟΜΝΗΝΗ ΑΝΝΑ - ΑΛΕΞΙΑΣ (ΤΟΜΟΣ Α)

Παρουσίαση

Η ιστοριογράφος Άννα Κομνηνή (1083-1153), κόρη του Βυζαντινού αυτοκράτορα Αλεξίου Α΄ (1081-1118) έγραψε την Αλεξιάδα εν είδει απολογισμού της βασιλείας του πατέρα της, " του Μεγάλου Αλεξίου, του φωτός του σύμπαντος, του ηλίου της Άννας ".
Στο βιβλίο περιγράφονται η άνοδος των Κομνηνών -του Αλεξίου και του αδελφού του Ισαακίου- στην εξουσία του Βυζαντινού κράτους, οι μακροχρόνιοι πόλεμοι του Αλεξίου με τους εχθρούς από τη Δύση και την Ανατολή, οι κατά καιρούς συνωμοσίες και δολοπλοκίες εναντίον του αυτοκράτορος, η διπλωματία του και η ικανότητά του να προσεταιρίζεται εχθρούς και να διαιρεί τους συμμάχους, η αυστηρή αντιμετώπιση των αιρέσεων, ιδιαίτερα των Βογομίλων, οι σχέσεις και οι διαξιφισμοί του με την Εκκλησία, η αρρώστια και οι σπαρακτικές στιγμές του θανάτου του και ο αγώνας της διαδοχής.
Η Αλεξιάς είναι μια ζωντανή, λεπτομερής και κατά κανόνα αξιόπιστη αφήγηση, που σε κάθε σελίδα της αποκαλύπτεται η περιπαθής προσωπικότητα της συγγραφέως. Πρόκειται για μια ιστορική πηγή μοναδικής αξίας, ιδιαίτερα επειδή παρέχει μια θεώρηση της πρώτης σταυροφορίας διαφορετική από κείνη των ιστορικών της Δύσης. Όσο κι αν μεροληπτεί υπέρ του Αλεξίου, το βιβλίο προσφέρει σημαντική γνώση της διακυβέρνησής του. Η διαγραφή των χαρακτήρων δείχνει παρατηρητικότητα και οξεία αντίληψη· η αφήγηση είναι ζωντανή και δραματική· οι περιγραφές των μηχανών αποκαλύπτουν μια γνώση των θετικών επιστημών ασυνήθιστη για γυναίκα.
Μαζί με τα έργα του Προκοπίου, του Μιχαήλ Ψελλού, του Νικήτα Χωνιάτη, του Ζωναρά κ.ά., η Αλεξιάς παραμένει ένα από τα σημαντικότερα έργα της βυζαντινής χρονογραφίας. Ο Runciman υποστηρίζει ότι οι σύγχρονοι ιστορικοί παραείναι πρόθυμοι να μειώσουν το έργο της· ο Ostrogorsky αναφέρει την Αλεξιάδα ως ιστορική πηγή υψίστης σημασίας· ο Vasiliev λέει ότι είναι έργο εξαιρετικά σημαντικό από ιστορικής απόψεως· ο Krumbacher γράφει ότι οι αναμνήσεις της παραμένουν ένα από τα πιο έξοχα έργα της μεσαιωνικής ελληνικής ιστοριογραφίας.

H Αλεξιάς αποτελείται από 15 βιβλία, και εκδίδεται από την "Άγρα" σε δύο τόμους. Ο τόμος Α΄ περιέχει τα 9 πρώτα βιβλία (Α΄-Θ΄), εισαγωγή, ευρετήριο γεγονότων και χάρτες, ενώ ο τόμος Β΄ περιέχει τα υπόλοιπα 6 βιβλία (Ι΄-ΙΕ΄) και Επίμετρο, με αποσπάσματα άλλων χρονογράφων με διαφορετική άποψη για θέματα που θίγει η Άννα, χρονολόγια, γενεαλογικά δέντρα των Δουκών και των Κομνηνών, Βιβλιογραφία, Ευρετήρια γεγονότων και κυρίων ονομάτων.
Για τη μετάφραση, πλήρη και χωρίς περικοπές, χρησιμοποιήθηκε η έκδοση Anne Comnene, Alexiade (Regne de l'Empereur Alexis I Comnene). Texte etabli et traduit par B. Leib, Societe d'Edition "Les Belles Lettres", Collection Byzantine, publie sous le patronage de l'Association Guillaume Bude, 4 vols, Paris 1937-1945, ανατύπωση 1967 (αποκατάσταση κειμένου του Bernard Leib επί της βάσει του Coislinianus 311, του Florentinus 70,2 και της επιτομής Vaticanus Graecus 981).
Στις υποσημειώσεις μεταφέρονται κατ' επιλογήν σχόλια του B. Leib (εκδ. Bude) και του E.R.A. Sewter (The Alexiad of Anna Komnena, εκδ. Penguin Classics, 1969).
Η εισαγωγή στον Α΄ τόμο του E.R.A. Sewter, οι χάρτες και το Ευρετήριο γεγονότων προέρχονται από την έκδοση Penguin Classics.