|
Ελένη Βαροπούλου
Το ζωντανό θέατρο
Δοκίμιο για τη σύγχρονη σκηνή
Παρουσίαση
Η Ελένη Βαροπούλου παρακολούθησε από κοντά το πώς το θέατρο
άλλαζε πρόσωπα τα τελευταία τριανταπέντε χρόνια. Από το τέλος
της δεκαετίας του '60, τότε που το θέατρο προέτασσε με έμφαση
έναν λόγο πολιτικό ή διακήρυττε την επικυριαρχία του οπτικού
αναζητώντας στην εικονικότητα έναν λόγο δικαίωσης.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου αυτού περνούν οι πιο σημαντικές
παραστάσεις όλων των κορυφαίων δημιουργών του σύγχρονου θεάτρου:
Μπομπ Ουίλσον, Πήτερ Μπρουκ, Πήτερ Στάιν, Χάινερ Μύλλερ, Μίκαελ
Γκρύμπερ, Ταντέους Κάντορ, Ανατόλι Βασίλιεφ, Ταντάσι Σουζούκι,
Τζιόρτζιο Στρέλερ, Λούκα Ρονκόνι, Ντάριο Φο, Αντουάν Βιτέζ,
Πατρίς Σερώ, Πίνα Μπάους, Living Theater, Bread & Puppet
Theater και πολλών άλλων.
Με το βλέμμα στραμμένο προς τη σύγχρονη θεατρική πράξη όπως
αυτή εμφανίζεται εκτός Ελλάδας, στις άλλες χώρες της Ευρώπης
και σε διάφορες περιοχές του κόσμου, διερωτάται κανείς: Ζούμε
το τέλος της εποχής του σκηνοθέτη; Ή αλλιώς διατυπωμένο: Αποσύρεται
ο σκηνοθέτης από τον ρόλο του συντονιστή και ιθύνοντος που μας
είχαν κληροδοτήσει ο 19ος και ο 20ός αιώνας;
|
Η συγγραφέας παρακολουθεί πώς το θέατρο με συνείδηση των κατακτήσεων
που έχουν προηγηθεί τόσο σε επίπεδο τέχνης του ηθοποιού και του
σκηνοθέτη όσο και σε επίπεδο τεχνικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων,
πλέει προς τα αινίγματα των νέων καιρών. Από πού θα προέλθουν
οι καινούργιες ωθήσεις; Σε ποιες από τις τάσεις που έχουν ήδη
εκδηλωθεί θα βασιστεί το θέατρο των νέων δημιουργών για να χαράξει
την πορεία του στον 21ό αιώνα; Ποιες άλλες πηγές, που ακόμη δεν
τις ξέρουμε, πρόκειται να φανούν και να αποτελέσουν κινητήριες
δυνάμεις;
Το βιβλίο αυτό, αρθρωμένο σε θεματικές ενότητες με βάση τα ερωτήματα
που θέτει σήμερα για το θέατρο η συγγραφέας (Προς μια νέα συνείδηση
του χρόνου και του βλέμματος, Το λυκόφως των μεγάλων σκηνοθετών,
Η χειρονομία και η παντομίμα, Με κέντρο τον ηθοποιό, Η ακραία
εμπειρία του λόγου, Μουσικό θέατρο, Εικαστικά περιβάλλοντα και
θέατρο, κλπ.) μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο βοήθημα για τους ειδικούς
του θεάτρου, ηθοποιούς και θεατρολόγους, αλλά και για τον απλό
αναγνώστη που αγαπά τη θεατρική τέχνη. Δεν τίθενται μόνο θεωρητικά
ζητήματα, αλλά περιγράφονται παραστάσεις και πρόσωπα που σφράγισαν
την σύγχρονη ιστορία του θεάτρου.
Απόσπασμα
[…] Οι επιμέρους τέχνες, μουσική, σκηνογραφία, υποκριτική,
κίνηση, φωτισμοί, όσες συμμετείχαν στη σκηνική σύνθεση ή στη σύμπραξη
των τεχνών για την οποία τον τελικό λόγο και την καλλιτεχνική
ευθύνη είχε ο σκηνοθέτης, έχουν τώρα σε τέτοιο βαθμό αυτονομηθεί
ώστε να επηρεάζουν το αισθητικό καθεστώς της παράστασης, ειδικότερα
τη θέση του θεατή, του ηθοποιού αλλά και του σκηνοθέτη στην ιεραρχία
των εργατών του θεάτρου.
[…] Θέατρο της εικόνας, παραστάσεις βασισμένες σε αυτοσχεδιασμούς,
θεάματα με απρόβλεπτες καταστάσεις και σκηνογραφημένη κίνηση των
θεατών, περφόρμανς με κύριο ζητούμενο την ακραία εμπειρία του
σώματος, εγκατάλειψη του παραδοσιακού θεατρικού χώρου, παραστάσεις
που διέπονται από την ιδέα της μουσικοποίησης, η χρήση των νέων
τεχνολογιών που έχουν ανατρέψει τις παραδεδειγμένες έννοιες του
χρόνου, του τόπου και της ζωντανής ανθρώπινης παρουσίας στο θέαμα,
η θέση του άμεσου, ρητά δηλωμένου πολιτικού λόγου σήμερα στις
ευρωπαϊκές σκηνές, η πολιτισμικότητα και η διαπολιτισμικότητα,
δύο έννοιες που επανέρχονται συνεχώς στη σημερινή θεατρική πρακτική,
μολονότι σχετικά με το περιεχόμενο και την κρίση τους έχουν εκδηλωθεί
ποικίλες διαμάχες.
|
Βιογραφικά στοιχεία
Η Ελένη Βαροπούλου είναι θεατρολόγος, κριτικός θεάτρου και τέχνης,
μεταφράστρια, δοκιμιογράφος.
Από το 1974 εργάστηκε ως κριτικός θεάτρου και δημοσιογράφος σε
διάφορες ελληνικές εφημερίδες (κυρίως Το Βήμα) και σε ευρωπαϊκά
περιοδικά. Αρθρογράφησε βασικά για ευρωπαϊκά πολιτιστικά θέματα
και τις σύγχρονες τάσεις στο διεθνές θέατρο.
Μετέφρασε κείμενα των Χάινερ Μύλλερ, Βάλτερ Μπένγιαμιν, Χέρμαν
Μπροχ, Μπέρτολτ Μπρεχτ, Γκαίτε. Δίδαξε θεατρολογία στα Πανεπιστήμια
Αθήνας και Πάτρας και θεατρολογία στο Institut fur Theater-, Film-
und Medienwissenschaft του J. W. Goethe Universitat (Φρανκφούρτη,
Γερμανία).
Πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου
(1986-1992). Δημιούργησε και διηύθυνε το Φεστιβάλ Άργους (1992-1997).
Ως κριτικός τέχνης οργάνωσε εκθέσεις όπως "16 Βιβλία - 16
Απόψεις" 1980, "Πορτρέτο του καλλιτέχνη και κοινωνικός
περίγυρος" 1981, Γαλλικό Ινστιτούτο Αθήνας, την Ελληνική
Συμμετοχή στο "Quatrennial of Architecture and Theatre Design",
Πράγα 1991, κ.ά.
Ειδική σύμβουλος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Οργανισμού Μεγάρου
Μουσικής Αθηνών. Είναι καλλιτεχνική υπεύθυνη της Θερινής Ακαδημίας
του Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδος. Ειδική συνεργάτις Καλλιτεχνικής
Διεύθυνσης στο Εθνικό Θέατρο της Ελλάδος.
|
|