Ο ρομαντικός και ο μοντέρνος καλλιτέχνης, κορύφωση αλλά και κύκνειο άσμα του ακαδημαικού καλλιτεχνικού συστήματος, παραχωρεί τη θέση του στον καλλιτέχνη της πρωτοπορίας. Η νέα τέχνη του καλλιεργεί το ουτοπικό όραμα μιας νέας κοινωνίας, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στη διαμόρφωση μιας νέας αγοράς η οποία συνεχίζει να συντηρεί τον καλλιτεχνικό μύθο. Μόνο στον όψιμο μεταπόλεμο ο καλλιτέχνης θα κληθεί να αντιμετωπίσει για πρώτη φορά στη μακραίωνη ιστορία του ένα καινούργιο δεδομένο : τον ίδιο του το θάνατο. Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί άραγε μια απελευθερωτική προοπτική ή πρόκειται απλώς για μια επαναδιατύπωση των όρων συγκρότησης της ίδιας της αστικής υποκειμενικότητας;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν αφορά μόνο τον σύγχρονο καλλιτέχνη, αλλά, εξίσου, και τον σύγχρονο θεατή.
Το πλούσιο αυτό βιβλίο, που εκθέτει τόσο ιστορικά στοιχεία, όσο και θεωρητικά ερωτήματα που τέθηκαν και απαντήσεις που δόθηκαν από θεωρητικούς της τέχνης και από τους ίδιους τους καλλιτέχνες, εικονογραφείται με 56 ασπρόμαυρες εικόνες ενδεικτικών έργων της νεότερης δυτικής παράδοσης (πίνακες, φωτογραφίες, γλυπτά, εγκαταστάσεις).
Την έκδοση συμπληρώνει επαρκής βιβλιογραφία καθώς και ευρετήριο των κυρίων ονομάτων.

Απόσπασμα

[ … ] Ο καλλιτέχνης δεν ξεφεύγει από τις κοινωνικές αντιθέσεις της εποχής του. Όταν μάλιστα εμπλακεί, λιγότερο ή περισσότερο περιστασιακά, ιδίως σε κρίσιμες στιγμές της ιστορίας, στη δίνη αυτών των αντιθέσεων, ενδέχεται να δημιουργήσει έργα τα οποία όχι μόνο υπερβαίνουν τα κυρίαρχα πρότυπα αλλά στρέφονται και εναντίον τους.
Υπάρχει ωστόσο ένας χώρος όπου ο καλλιτέχνης νιώθει να υφίσταται με πολύ αμεσότερο τρόπο την επιβολή προτύπων, ένας χώρος που συνδέεται όχι μόνο με την κοινωνική και την ψυχολογική του συμπεριφορά αλλά και με την ίδια τη φυσική του επιβίωση. Όταν ο καλλιτέχνης θα θελήσει να διαθέσει το καλλιτεχνικό του προιόν, τότε, ανεξάρτητα από τον ειδικό μορφικό χαρακτήρα του έργου του, ανεξάρτητα δηλαδή από το αν εκφράζεται με καινοτόμο ή με παραδοσιακό τρόπο και ανεξάρτητα από την ειδική του εμπλοκή στις ευρύτερες κοινωνικές σχέσεις, είναι υποχρεωμένος, εκών άκων, να ενταχθεί στο κυρίαρχο θεσμικό σύστημα της εποχής του και, επομένως, να αναπαραγάγει την κυρίαρχη εικόνα που αυτό το σύστημα τού επιβάλλει. Αυτήν την πραγματικότητα την διατυπώνει αριστοτεχνικά ο Benjamin με αφορμή όχι έναν ζωγράφο αλλά ένα λογοτέχνη που, κατά τον συγγραφέα, φαίνεται πως είχε πλήρη συνείδηση της κατάστασης και, επιπλέον, υπήρξε απολύτως αντιπροσωπευτικός της εποχής του: «Ο Baudelaire», γράφει ο Μπένγιαμιν, «ήξερε ποια ήταν στην πραγματικότητα η κατάσταση του λογοτέχνη: πηγαίνει στην αγορά ως πλάνης· για να την παρατηρήσει, όπως πιστεύει, στην πραγματικότητα όμως για να βρει αγοραστή.» [ … ]

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Νίκος Δασκαλοθανάσης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1961. Σπούδασε Αρχαιολογία στην Αθήνα (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο) και ιστορία της τέχνης στις Βρυξέλλες ( Universite Libre de Bruxelles ), το Παρίσι ( Universite de Paris I - Pantheon - Sorbonne ) και τη Νέα Υόρκη ( The Graduate School and University Center of the City University of New York ). Είναι διδάκτωρ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Από το 1994 υπήρξε αναπληρωτής αρχισυντάκτης του περιοδικού Art Magazine.
Έχει δημοσιεύσει μια μονογραφία για τον Giorgio de Chirico (Αθήνα, εδόσεις Opera , 2001) και ένα δοκίμιο για τη θεωρία του Clement Greenberg ( Αριάδνη 9, 2003), ενώ ήταν ένας από τους συγγραφείς του κατάλογου της έκθεσης σύγχρονης τέχνης Outlook (Αθήνα, ΑΣΚΤ-Τεχνόπολις-Μουσείο Μπενάκη, 2003). Έχει επίσης επιμεληθεί την ελληνική έκδοση των Πρακτικών της δίκης του Brancusi κατά του αμερικανικού Δημοσίου ( Brancusi κατά ΗΠΑ , Αθήνα, εκδόσεις Ύψιλον, 2004), τον κατάλογο της έκθεσης στην ΑΣΚΤ συνομιλία; Τελευταία αποκτήματα του μουσείου Van Abbe (Αθήνα, εκδόσεις Άγρα και Γκαλερί Bernier / Eliades , 2002) καθώς και τις εκθέσεις και τους καταλόγους Γιώργος Χατζημιχάλης, Έργα 1985-2000 (Αθήνα, Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, 2001) και Διδάσκοντας την τέχνη. Η ιστορία της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών μέσα από το έργο των δασκάλων της (Αθήνα, ΑΣΚΤ, 2004).
Είναι επίκουρος καθηγητής ιστορίας της τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών.