Ο Χάινερ Μύλλερ ορμάται από την έννοια της καταστροφής ως αρνητική στάση αλλά και ως παραγωγική διαδικασία για να αναπλάσει τις Επικίνδυνες σχέσεις: Το περίφημο επιστολογραφικό μυθιστόρημα του Λακλό που, γραμμένο στις παραμονές της Γαλλικής Επανάστασης, ανασύρει από τη φυλακή της αριστοκρατικής κοινωνίας του 18ου αιώνα την εξεγερμένη προσωπικότητα, το ανεξέλεγκτο ηθικά άτομο, ενώ παράλληλα υλοποιεί –από φιλολογική πλευρά– την έλευση ενός εξονυχιστικού λόγου για τη φυσιολογία και ψυχολογία του έρωτα, για τον έρωτα σαν μέσο σαγήνευσης και καταδυνάστευσης. Ο ίδιος ο Χάινερ Μύλλερ έχει ομολογήσει: «Κύρια ώθηση στη δουλειά μου είναι η καταστροφή. Πιστεύω στην αναγκαιότητα των αρνητικών παρορμήσεων».

Πλάι στη σκηνική ένδειξη για το χώρο «Σαλόνι πριν από τη Γαλλική Επανάσταση», ο Μύλλερ προσέθεσε και τον προσδιορισμό «Μπούνκερ μετά τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο». Με βάση λοιπόν τους χρόνους συγγραφής των δύο έργων, 1781 και 1981, αλλά και τους χρόνους αναφοράς, το κείμενο του Λακλό και το κείμενο του Μύλλερ κλείνουν σε παρένθεση την εποχή  της μπουρζουαζίας, τον αστικό πολιτισμό. Το πρώτο συνδέεται με τις απαρχές του αστικού φιλοσοφικού στοχασμού για την ατομικότητα, με το προμήνυμα της αστικής ιδεολογίας κάτω από τα ερείπια του διεφθαρμένου αριστοκρατικού κόσμου, ενώ το δεύτερο συμπίπτει με το λυκόφως της αστικής κουλτούρας και την ιδεολογική κρίση της. Στο Κουαρτέτο το θεατρικό παιχνίδι εκτελούν η Μερτέιγ και ο Βαλμόν ως επιζώντες από έναν όλεθρο, από κάποιον γενικό αφανισμό, ενσαρκώνοντας σε έναν σύγχρονο αντιπολεμικό καταφύγιο την ίδια τη φθορά. Παρακμή και πτώση, ερειπιώδης κατάσταση και σαθρότητα, εξαχρείωση και σαρκασμός είναι τα νοητικά μοτίβα πάνω στα οποία ο Μύλλερ ανασυνέθεσε το υλικό των Επικίνδυνων σχέσεων, αφού πρώτα το κατεδάφισε ολοσχερώς. Από τον αυτοσαρκασμό, τη χλεύη και την τραγική γελοιότητα, συστατικά της ουσίας του Κουαρτέτου, εκπορεύεται η ιδέα ενός έργου με κωμική διάσταση και στοιχεία μαύρης φάρσας.

– ΕΛΕΝΗ ΒΑΡΟΠΟΥΛΟΥ

Η ιστορία του Χάινερ Μύλλερ είναι μια Ιστορία. Η περίπτωση είναι σπάνια στο τέλος του 20ου αιώνα. Η διαπλοκή του Μύλλερ και της Ιστορίας βρίσκεται στην καρδιά της ύπαρξης, της γραφής του θεάτρου.

Στο αιώνιο ζήτημα της σχέσης μεταξύ θεάτρου και πολιτικής, πολλοί δεν έχουν παρά απαντήσεις που αναφέρονται στις σχέσεις ανάμεσα στους καλλιτέχνες και στον κόσμο της πολιτικής, των Μέσων, της οικονομίας.

Ο Μύλλερ είναι αλλού. Μέσα στο ρήγμα που άνοιξε το ξερίζωμα του τείχους του Βερολίνου. Άσκησε πίεση σ’ αυτό το ρήγμα πολύ πριν πέσει το τείχος. Με το γκρέμισμα του τείχους δεν αφέθηκε, όπως πολλοί άλλοι, να πέσει μέσα στη μαύρη τρύπα των ανεσκαμμένων θεμελίων. Το ρήγμα έχει καταστεί βαθιά πληγή στην κλίμακα του ανθρώπου. Έτσι πρέπει να διαβαστεί στον Μύλλερ η αδιάκοπη εργασία πάνω στο μύθο. Επικαλούμενος το μύθο, ο Μύλλερ δεν είναι απών. Δεν επιστρέφει στο παρελθόν για να αποφύγει την τωρινή εικόνα του κόσμου. Απεναντίας, στρίβει το μύθο μέσα στην πληγή για να κάνει τα ερωτήματά μας να ματώσουν· τον επισείει μπροστά στα μάτια μας, μάτια πολιτών τυφλών απέναντι στο παρόν που μας παγώνει. Να ανακρίνουμε τους πολιτικούς και φιλοσοφικούς όρους της ύπαρξης του θεάτρου, εκεί ακριβώς όπου δεν είναι δυνατόν να διαχωριστούν η ιδιαιτερότητα του όντος, το έργο, η γραφή, το θέαμα, η σκέψη και η Ιστορία.

– MICHEL SIMONOT