Τρεισήμισι περίπου αιώνες έχουν περάσει από τότε πού εκδόθηκαν οι 'Ερωτικές επιστολές Πορτογαλίδας μοναχής. Διάφορες επιστημονικές έρευνες προσπάθησαν να εξιχνιάσουν το μυστήριο τους. Ποιά ήταν αυτή η γυναίκα -αν όντως επρόκειτο για γυναίκα- που έγραψε από το μακρινό μοναστήρι της στη Λουζιτανία πέντε ειλικρινείς και φλεγόμενες επιστολές, γεμάτες αγωνία και ελπίδα, προτού η αναχώρηση του εραστή της τη βυθίσει στην απόγνωση; Ποιό ήταν αυτό το βουβό πρόσωπο, ο άκαρδος εραστής, ο νεαρός Γάλλος αξιωματικός που έμεινε μαζί της όσο χρειαζόταν για να την αποπλανήσει και επιστρέφοντας στη χώρα του στέλνει απλώς μερικές ψυχρές επιστολές τις όποιες γνωρίζουμε μόνο άπ'την ψυχική ερήμωση που προκάλεσαν στη μοναχή; Αλλά οι ταυτότητες τελικά δεν έχουν και τόση σημασία. Αυτό που μας αγγίζει είναι η φωνή της εγκαταλελειμμένης ψυχής, ιστορία διαχρονική, όταν το πάθος προσκρούει στον Άλλον, χώρα άγνωστη που απομακρύνεται. Για μιαν ακόμη φορά, η φωτιά που συναντάει τον πάγο.
Όταν το 1669 ο βιβλιοπώλης Barbin εξέδωσε αυτές τις « Πορτογαλικές επιστολές μεταφρασμένες στά γαλλικά », τις παρουσίασε ως αυθεντικές, η δε επιτυχία που συνάντησαν οφείλει πολλά στην αφοπλιστική ειλικρίνεια αυτής της φωνής, για την οποία ούτε ο Σταντάλ, για παράδειγμα, δεν αμφέβαλλε ότι ανήκε πραγματικά σε κάποια μοναχή. Μπορεί τώρα πια σχεδόν όλοι να συμφωνούμε ότι οι επιστολές αυτές γράφτηκαν από τον υποκόμη Γκιγιεράγκ, οι καταστροφικές ωστόσο συνέπειες του πάθους θα αποκαλύπτονται πάντα απ' τη φωνή της Μαριάνας, σ' αυτές τις σελίδες που έρχονται να εγκαινιάσουν ένα νέο μυθιστορηματικό είδος στο οποίο έκτοτε γράφτηκαν πάμπολλα αριστουργήματα: το επιστολικό μυθιστόρημα. Οί Επιστολές εκτιμήθηκαν, σχολιάστηκαν και επηρέασαν συγγραφείς όπως η Madame de Sévigné, ο Laclos, ο Rousseau, οι Grimm, ο Saint-Simon, ο Alfred de Musset, ο Stendhal, ο Sainte-Beuve, ο Rilke (ο όποιος και τις μετέφρασε στα γερμανικά).
Η εισαγωγή είναι του Michel Lopes, ενώ στο Επίμετρο χρησιμοποιήθηκαν αποσπάσματα από την εισαγωγή του Κώστα Ουράνη από την έκδοση του 1921.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ
Σε λίγες μέρες συμπληρώνεται ένας χρόνος από τότε που σας δόθηκα χωρίς καμιά επιφύλαξη∙ το πάθος σας μου φαινόταν τόσο φλογερό και τόσο ειλικρινές, που ποτέ δεν θα φανταζόμουν πως η εύνοια που σας έδειξα θα σας απωθούσε σε σημείο ώστε ν' αναγκαστείτε να διανύσετε πεντακόσιες λεύγες, να εκτεθείτε σε κινδύνους και ναυάγια, για να γλιτώσετε απ' αυτήν: κανείς δεν μου χρωστούσε παρόμοια συμπεριφορά.
Θέλω όλος ο κόσμος να το μάθει, δεν το κρατάω μυστικό, και είμαι πολύ χαρούμενη που έκανα ό,τι έκανα για σας, αψηφώντας κάθε είδους ευπρέπεια∙ στο έξης η τιμή και η θρησκεία μου θα υπάρχουν μόνο για να υπηρετούν τον τρελό μου έρωτα, αφ' ης στιγμής σας αγάπησα.
Πώς είναι δυνατόν με τόση αγάπη να μην μπορέσω να σας κάνω απόλυτα ευτυχισμένο; Λυπάμαι στο όνομα αυτής μου της αγάπης για όλες τις εξαίσιες ηδονές που χάσατε: είναι δυνατόν να μη θελήσατε ποτέ να τις απολαύσετε;
Πόσο πιο ευτυχισμένος είναι κανείς και πόσο πιο βαθύ είναι αυτό που νιώθει όταν αγαπά αληθινά παρά όταν αγαπιέται. Δεν ξέρω ποιά είμαι, τί κάνω, τί θέλω: χίλια δυο αντίθετα συναισθήματα με συντρίβουν.
Εχω απόλυτη επίγνωση ότι η αγάπη μου για σας αγγίζει τα όρια της τρέλας∙ όμως διόλου δεν παραπονιέμαι για τα βίαια συναισθήματά μου έχω συνηθίσει τον κατατρεγμό τους και δεν θα μπορούσα να έξακολουθήσω να ζω δίχως αυτή τη χαρά που ανακαλύπτω και που απολαμβάνω, να σας αγαπώ μέσα σε τόσο πόνο.
Νιώθω τύψεις αν η κάθε στιγμή της ζωής μου δεν είναι αφιερωμένη σε σας∙ τί θα έκανα, αλίμονο, χωρίς το τόσο μίσος και τον τόσο έρωτα να γεμίζουν την καρδιά μου; Θα μπορούσα άραγε να έπιζήσω απ’ όλ’ αυτά που τώρα με απασχολούν για να περάσω μια ήσυχη κι ατάραχη ζωή; Αυτό το κενό κι αυτή η απάθεια δεν μπορεί να μου ταιριάζουν.
Μισώ την είλικρίνειά σας: σας ζήτησα εγώ ποτέ να μου γράφετε την ωμή αλήθεια; Γιατί δεν μ' αφήνατε στο πάθος μου; Δεν είχατε παρά να μη μου γράφετε∙ δεν γύρευα διευκρινίσεις.
Χρειάζεται τέχνη για να κάνεις τον άλλον να σ’ ερωτευτεί∙ μια κάποια επιτηδειότητα για να βρεις τρόπο να τον διεγείρεις, γιατί ο έρωτας από μόνος του δεν γεννάει έρωτα.