- Πάρε στο τηλέφωνο τη Χωροφυλακή, είπε ο Μπέκας ανυπόμονα. Ως το απόγευμα θέλω να έχεις νέα.
Βγήκε από το γραφείο του σκυθρωπός. Δεν αγαπούσε τις υποθέσεις που θύμιζαν μυθιστορήματα κι ένιωθε τον εαυτό του λίγο γελοίο που έδινε σημασία σε τέτοιες φανταστικές λεπτομέρειες. Ντρεπόταν τώρα για την εντολή που έδωσε στον βοηθό του. Τι δουλειά είχε στο τρένο της Θεσσαλονίκης ο άνθρωπος με το άσπρο κοστούμι; Και, επιτέλους, υπήρχε πραγματικά ένας άνθρωπος με άσπρο κοστούμι;
Ποτέ στα τριάντα χρόνια της καριέρας του ο αστυνόμος Μπέκας δεν είχε εκνευριστεί τόσο πολύ. Ένιωθε πως τον κορόιδευαν. Πως υπήρχε ένα φάντασμα που έπαιζε μαζί του. Κι αυτό το φάντασμα φορούσε ένα λευκό κοστούμι.
Ήταν ο τέταρτος θάνατος, κι αυτός ο θάνατος ετούτη τη φορά δεν ήταν ούτε «αυτοκτονία» ούτε «δυστύχημα». Ήταν ένας καθαρός φόνος με πιστόλι, αλλά φόνος απόλυτα νόμιμος.

Ο 13ος επιβάτης του Γιάννη Μαρή πρωτοδημοσιεύτηκε το 1962 σε 129 συνέχειες στην Απογευματινή, με εικονογράφηση του Μ. Γάλλια, και κυκλοφόρησε σε βιβλίο το 1971 από τις βραχύβιες εκδόσεις Περγαμηνή. Έκτοτε, αν και είναι ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα του πολυγραφότατου συγγραφέα, δεν ξανακυκλοφόρησε. Οι Εκδόσεις Άγρα ξεκινούν με τον 13ο επιβάτη μια σειρά εκδόσεων «χαμένων» κειμένων του «πατέρα» του ελληνικού αστυνομικού μυθιστορήματος.
Οι δυο μεγάλες υποθέσεις του αστυνόμου Μπέκα ήταν το Έγκλημα στο Κολωνάκι και η περίπλοκη υπόθεση κληρονομιάς στον 13ο επιβάτη. Ο 13ος επιβάτης είναι το πιο τυπικό έργο του Μαρή με ήρωα τον Μπέκα. Η υπόθεση της μεγάλης κληρονομιάς «ήταν η σοβαρότερη και η χειρότερη υπόθεση που ανέλαβε στα τριάντα χρόνια της αστυνομικής του ζωής. Μια υπόθεση στην οποία απέτυχε».

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΡΗΣ 1916-1979

«Ο Μαρής γράφει ερωτικά θρίλλερ, κατά βάθος σεμνότυφα και ηδονοβλεπτικά.
Για να κρατήσουν τα μυθιστορήματά του το ενδιαφέρον του κοινού χρησιμοποίησε την ηδονοβλεψία, το σεξ και το έγκλημα μέσα στον κόσμο της πολυτέλειας και των ασήμαντων ανθρώπων στις παρυφές του (στην αθηναϊκή κοινωνία της δεκαετίας του '50).
Αν ήθελα να συνοψίσω τον Γιάννη Μαρή, θα έλεγα πως σχημάτισε ένα σταυρόλεξο μυστηρίου και αγωνίας γύρω από ερωτικά και άλλα εγκλήματα που απορρέουν από την εισδοχή των ασήμαντων ή κάλπικων στον κόσμο της πολυτέλειας˙ ένα σταυρόλεξο ή ένα θέατρο σκιών που εκθέτει, αποκαλύπτει, αλλά και ικανοποιεί στο έπακρο τις ανομολόγητες ηδονοβλεπτικές ορέξεις και τις μικροαστικές εμμονές της εποχής του γύρω από τον πλουτισμό, την ανδροπρέπεια, το σεξ».

ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ

«Ο Μαρής είναι τυπικά Έλληνας. Παίρνει τη ζωή όπως τη βρίσκει, ένα ελκυστικό και γοητευτικό μείγμα, όπου η ευτυχία και η λύπη, η αγάπη και ο πόθος, η ομορφιά και η ασχήμια συμπλέκονται και συνυπάρχουν.
Αυτή την πολύμορφη όψη της ζωής πρέπει να την δεχτούμε έτσι όπως είναι. Ο Μαρής την περιγράφει όπως τη βρίσκει δίχως υπερβολές ή επιφυλάξεις. Είναι συχνά συγκινητικός, κάποτε αισθηματικός, ποτέ ηθικολόγος».

J.H. HARRISON
Ο Ιρλανδός μεταφραστής του Γ. Μαρή

Ο Γιάννης Μαρής είναι ο συγγραφέας που εγκαινίασε το αστυνομικό μυθιστόρημα γράφοντας με τρόπο συστηματικό επί εικοσιπέντε χρόνια (1953-1978). Τις αστυνομικές του ιστορίες τις δημοσίευε καθημερινά σε συνέχειες σε εφημερίδες και περιοδικά. Βασίζονταν στο είδος του ελαφρού θεάματος που έγινε δημοφιλές στον ελληνικό κινηματογράφο στις δεκαετίες του 1950 και του 1960. Κράτησε την πλούσια γκάμα των χαρακτήρων του και ξέφυγε από την αφέλειά του, μετατρέποντάς το σε ερωτικό θρίλλερ ή σε αγωνιώδες αφήγημα μυστηρίου. Πρωταγωνιστές του είναι ζιγκολό και μαιτρέσσες και ίνδαλμά του η «πολυτελής» γυναίκα. Στόχος του να διασκεδάσει και να ξαφνιάσει τον αναγνώστη με την πλοκή του. Εξόρισε την πολιτική από το έργο του και στη θέση της σχημάτισε τον δικό του κόσμο μέσα από σαρανταέξι μυθιστορήματα και δεκαέξι νουβέλες.

Η μελέτη του Ανδρέα Αποστολίδη είναι η πρώτη που παρουσιάζει συστηματικά το συνολικό έργο του Γιάννη Μαρή και τον κόσμο του και τον αντιμετωπίζει σαν ένα μεγάλο σταυρόλεξο, ένα θέατρο σκιών πολύχρωμων χαρακτήρων. Παρουσιάζει επίσης όλα τα έργα του ξεχωριστά και αναλύει τον τρόπο που στήνει τις πλοκές και λύνει τους γρίφους του. Καταγράφει εξονυχιστικά το Κολωνάκι στις ιστορίες του και μας ξεναγεί στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, στη Χαλκιδική, στη Μύκονο και στην Ύδρα, στις γκαρσονιέρες, στις βίλες, στα ξενοδοχεία και στα καμπαρέ που στήνει την πλοκή του.

«Αν ήθελα να συνοψίσω τον Γιάννη Μαρή», γράφει ο Α. Αποστολίδης, «θα έλεγα πως σχημάτισε ένα σταυρόλεξο μυστηρίου και αγωνίας γύρω από ερωτικά και άλλα εγκλήματα που απορρέουν από την εισδοχή των ασήμαντων ή κάλπικων στον κόσμο της πολυτέλειας˙ ένα σταυρόλεξο ή ένα θέατρο σκιών που αποκαλύπτει, αλλά και ικανοποιεί τις ηδονοβλεπτικές ορέξεις και τις μικροαστικές εμμονές της εποχής του γύρω από τον πλουτισμό, την ανδροπρέπεια και το σεξ».

Στην παρούσα έκδοση περιέχεται ένθετο τριανταδύο σελίδων με φωτογραφίες του Ιάσονα Αποστολίδη από την Αθήνα του '50 και του '60, στο ύφος των βιβλίων του Γιάννη Μαρή.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Ο Ανδρέας Αποστολίδης είναι συγγραφέας, σκηνοθέτης και μεταφραστής. Έχει γράψει αστυνομικά μυθιστορήματα, όπως το Χαμένο Παιχνίδι, τις Διαταραχές στα Μετέωρα, το Φάντασμα του Μετρό, τα Εγκλήματα στην πανσιόν «Απόλλων», τη Λοβοτομή, καθώς και τη συλλογή αστυνομικών διηγημάτων Αστυνομικές ιστορίες για πέντε δεκαετίες. Το τελευταίο βιβλίο του με αστυνομικές ιστορίες είναι το Είσαι ο Παπαδόπουλος! (Άγρα, 2010).
Έχει μεταφράσει βιβλία των συγγραφέων James Ellroy, Chester Himes, P. Highsmith, Jerome Charyn, R. Chandler, D. Hammett, V. Nabokov κ.ά. και έχει συγγράψει εκτενή επίμετρα για τα βιβλία τους.
Το 2006 δημοσίευσε τη μελέτη Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων - Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές.
Το 2009 εκδόθηκε ο συγκεντρωτικός τόμος Τα πολλά πρόσωπα του αστυνομικού μυθιστορήματος - Δοκίμια για την ιστορία και τις σύγχρονες τάσεις του.
Έχει σκηνοθετήσει ταινίες μικρού μήκους και πολλά ντοκυμανταίρ και περισσότερα από εκατό επεισόδια της τηλεοπτικής εκπομπής Ρεπορτάζ χωρίς σύνορα.
Το Κύκλωμα, ένα ντοκυμανταίρ έρευνας για το παράνομο εμπόριο ελληνικών αρχαιοτήτων, προκάλεσε το διεθνές ενδιαφέρον.
Από τις τελευταίες του δουλειές είναι η σειρά Δύο φορές ξένος για τις υποχρεωτικές ανταλλαγές πληθυσμών τον 20ό αιώνα. Το ντοκυμανταίρ Ένας τόπος χωρίς ανθρώπους για την εκδίωξη της φυλής των Μασσάι από τα Εθνικά Πάρκα της Τανζανίας απέσπασε έξι διεθνή βραβεία.